ترتیب (علوم قرآنی)ترتیب، ذکر اوصاف یک چیز به ترتیب طبیعی یا طبق ملاک مورد لحاظ است. ۱ - معنای لغوی و اصطلاحییکی از اسلوب‌های بدیعی، «ترتیب» است و آن در لغت به معنای قراردادن هر چیزی در رتبه و جایگاه خود، و در اصطلاح علم بدیع ، عبارت است از آوردن اوصاف یک چیز به ترتیب خلقت طبیعی یا براساس وقوع آن در خارج، به صورتی که هیچ صفت زائدی در میان نیاید؛ ۱.۱ - مثال اول(هو الذی خلقکم من تراب ثم من نطفة ثم من علقة ثم یخرجکم طفلا ثم لتبلغوا اشدکم ثم لتکونوا شیوخا...) ؛ "او همان کسی است که شما را از خاکی آفرید سپس از نطفه‌ای آنگاه از علقه‌ای و بعد شما را (به صورت) کودکی برمی آورد تا به کمال قوت خود برسید و تا سالمند شوید". در این آیه، خلقت انسان براساس ترتیب طبیعی آن ذکر شده است. ۱.۲ - مثال دوم(فکذبوه فعقروها فدمدم علیهم ربهم بذنبهم فسواها)؛ "و(لی) دروغ اش خواندند و آن(ماده شتر) را پی کردند و پروردگارشان به (سزای) گناهشان بر سرشان عذاب آورد و آنان را با خاک یکسان کرد". در این آیه، کارهای قوم ثمود و عذاب آنان به ترتیب واقعه خارجی، ذکر شده است. [۴]
بستانی، بطرس، ۱۸۹۸ - ۱۹۶۹، محیط المحیط قاموس مطول للغة العربیة، ص۳۲۲.
۲ - پانویس
۳ - منبععلوم قرآنی، برگرفته از مقاله «ترتیب». |